Janneke van Heugten is de oprichter en directeur van het platform ‘Vaker in de Media’ en dat is ook de naam van het boek dat ze onlangs uitbracht. Zij lanceerde het platform in 2008 en ze heeft een duidelijke ambitie: het percentage vrouwelijke experts in de media omhoog brengen naar een acceptabel niveau. Of om het een beetje scherper te stellen: meer vrouwen in de talkshows, vakbladen en nieuwsrubrieken.
‘We zijn niet gewend aan vrouwen in een heldenrol’
Blog
Interview
Bas Hakker
04-04-2024
Ze houdt van een praktische aanpak en daar horen goede cijfers bij. Uit recent onderzoek van VIDM komt dat 26 procent van alle experts in nieuwsitems vrouw is en dat percentage was dertig jaar geleden 12 procent. ‘Het gaat beter, maar nog niet goed genoeg. De eerste twintig jaar gebeurde er niets en vanaf 2017, rond de opkomst van Me Too, kwam er beweging in.’ Rond de Coronacrisis grepen redacties weer terug naar de oude werkwijze van vissen met hetzelfde hengel waarmee je - op de een of andere manier - vooral witte oude mannen naar boven haalt. ‘We zijn blijkbaar niet gewend aan vrouwen in een heldenrol.’
In sommige vakgebieden valt het aantal, door de media opgevoerde, bronnen echt flink tegen. Zo zien we maar 9 procent juridische experts in kranten en op tv terugkomen die vrouw zijn. ‘Loop maar eens een gemiddeld advocatenkantoor binnen en je weet dat het nergens op slaat.’ Internationaal gezien staan wij Nederlanders er sowieso slecht op. ‘Wij hebben hier een gender-gap van dertig procent tussen de realiteit in beroepen en de media en daarmee geef je natuurlijk het verkeerde signaal af en werk je kansengelijkheid tegen. Het is belangrijk om te normaliseren dat een expert een vrouw is.’
Welke gevolgen heeft het dat de verhoudingen tussen de mediawerkelijkheid en de realiteit zo scheef zijn?
‘Als vrouwen altijd mannelijke piloten zien in de media dan zullen ze minder snel een opleiding tot piloot gaan doen. Maar het heeft ook invloed op hoe vrouwen zich gewaardeerd voelen op de werkvloer. Als jij weinig mensen ziet in de media met een toonaangevende rol die op jou lijken dan zul je je jezelf als een uitzondering zien als je die rol wél op je neemt. Bovendien zullen collega’s jou vaker als bitchy zien als je de positie van expert inneemt omdat ze het niet gewend zijn.’
En wij lopen in Nederland qua vrouwen in de media dus niet voorop?
‘Er is onderzoek gedaan in 66 landen waar 350.000 mensen aan meededen naar welk beeld wij hebben van de gemiddelde wetenschapper. Nederland staat in dat onderzoek op nummer 1 als het gaat om wetenschappers associëren met mannen. We hebben nog wel eens het idee dat we vooruitstrevend zijn, maar dat is echt niet zo. Dat decennialang 88 procent van alle experts man waren in de media heeft wel een bijdrage geleverd aan het feit dat onze interne beeldbank vol zit met mannelijke experts. Een mooie uitzondering is dat de grote banken allemaal een vrouwelijke hoofdeconoom hebben die we ook in de media zien. We zien steeds meer vrouwen in verschillende rollen in de media, maar het gaat langzaam. En het helpt enorm als we eens een talkshowtafel vol vrouwen hebben tijdens de bespreking van de Miljoenennota.’
Er is dus nog steeds werk aan de winkel, maar kan je iets vertellen over de manier waarop je dat dan verandert met jouw platform?
‘Ik hou niet van afwachten aan de zijlijn en stampvoeten. Als je wat wil veranderen dan zal je iets moet doen…zo ben ik opgevoed. En dus organiseren we elke week een medialunch waarin vrouwen en mannen vragen kunnen stellen aan iemand uit de media en zo leer je een beetje hoe iemand gasten of bronnen selecteert. Het mes snijdt aan twee kanten: de vragenstellers leren hoe ze media-aandacht kunnen krijgen en de gasten uit de media kunnen hun netwerk wat diverser maken. Ik wil die werelden wat meer naar elkaar toe brengen.’
Je bent dus niet bezig met een schuldvraag?
‘Nee, het is belangrijk dat experts snappen welke rol er van hen wordt gevraagd om een bijdrage te leveren aan het programma of het item. Bij de medialunches schuiven vooral experts aan die heel graag willen weten hoe ze journalisten beter kunnen benaderen, zodat de kans op publiciteit groter wordt.’
En je hebt ook gewoon lijsten met vrouwelijke experts per specialisatie?
‘We hebben bij VIDM bijna 4500 experts vanuit verschillende vakgebieden en negentig procent is vrouw…dat systeem is volledig gratis. Je kan ook een persaanvraag doen op basis van jouw vraag als journalist. Je doet als journalist via het persvragensysteem een oproep als je een deskundige zoekt die input kan geven voor een artikel, programma of ander journalistiek item.’
Hoofdredacteuren van mijn klanten zeggen steeds vaker: denk ook aan een vrouw of iemand met een allochtone achtergrond. Maar gaat het wel hard genoeg?
‘Ik kan niet de cultuur op de werkvloer veranderen en krijg nog wel eens te horen dat een vrouwelijke talkshowgast, ook door vrouwen op de redactie, wordt ondergewaardeerd. Zo zeggen ze over vrouwelijke experts eerder ‘die hadden we vorige week al’ terwijl dat over een man niet zo snel wordt gezegd. Ook op redactievloer associëren ze zo’n expert minder snel met vrouwen terwijl je media nodig hebt om stereotype denkbeelden los te laten. Zij zouden dus moeten vooroplopen. Ik heb allerlei media in mijn hoofd waar dat een rol speelt, maar die ga ik niet noemen.’
Oh, ik was benieuwd.
‘Dat is lastig. Ik heb media ook nodig om mijn verhaal te vertellen. Ik heb me laatst in Adformatie wel druk gemaakt om De Volkskrant waar een journalist schreef: ‘de vrouwelijke CEO kon aan de slag omdat haar man kookt’.
Dat was raar.
‘En toch bleef die journalist daar achter staan en noemde mij zuur. Dat een typische Johan Derksen-achtige manier van argumenteren.’
Uiteindelijk komt het natuurlijk goed door de aloude wetten van de economie. Je kan er niet meer mee weg komen als journalist om alleen mannen te spreken want anders haken lezers en adverteerders af.
‘Maar het gaat niet vanzelf. Vraag en aanbod bij elkaar brengen werkt, maar je hebt ook te maken met een cultuur en die kan je alleen stap voor stap veranderen. Vrouwen zijn geen slachtoffers, maar we hebben te maken met hele traditionele denkbeelden.’
Dus je moet nog zestien jaar door.
‘Ik ga door zo lang het nodig is.’
‘Als vrouwen altijd mannelijke piloten zien in de media dan zullen ze minder snel een opleiding tot piloot gaan doen. Maar het heeft ook invloed op hoe vrouwen zich gewaardeerd voelen op de werkvloer. Als jij weinig mensen ziet in de media met een toonaangevende rol die op jou lijken dan zul je je jezelf als een uitzondering zien als je die rol wél op je neemt. Bovendien zullen collega’s jou vaker als bitchy zien als je de positie van expert inneemt omdat ze het niet gewend zijn.’
En wij lopen in Nederland qua vrouwen in de media dus niet voorop?
‘Er is onderzoek gedaan in 66 landen waar 350.000 mensen aan meededen naar welk beeld wij hebben van de gemiddelde wetenschapper. Nederland staat in dat onderzoek op nummer 1 als het gaat om wetenschappers associëren met mannen. We hebben nog wel eens het idee dat we vooruitstrevend zijn, maar dat is echt niet zo. Dat decennialang 88 procent van alle experts man waren in de media heeft wel een bijdrage geleverd aan het feit dat onze interne beeldbank vol zit met mannelijke experts. Een mooie uitzondering is dat de grote banken allemaal een vrouwelijke hoofdeconoom hebben die we ook in de media zien. We zien steeds meer vrouwen in verschillende rollen in de media, maar het gaat langzaam. En het helpt enorm als we eens een talkshowtafel vol vrouwen hebben tijdens de bespreking van de Miljoenennota.’
Er is dus nog steeds werk aan de winkel, maar kan je iets vertellen over de manier waarop je dat dan verandert met jouw platform?
‘Ik hou niet van afwachten aan de zijlijn en stampvoeten. Als je wat wil veranderen dan zal je iets moet doen…zo ben ik opgevoed. En dus organiseren we elke week een medialunch waarin vrouwen en mannen vragen kunnen stellen aan iemand uit de media en zo leer je een beetje hoe iemand gasten of bronnen selecteert. Het mes snijdt aan twee kanten: de vragenstellers leren hoe ze media-aandacht kunnen krijgen en de gasten uit de media kunnen hun netwerk wat diverser maken. Ik wil die werelden wat meer naar elkaar toe brengen.’
Je bent dus niet bezig met een schuldvraag?
‘Nee, het is belangrijk dat experts snappen welke rol er van hen wordt gevraagd om een bijdrage te leveren aan het programma of het item. Bij de medialunches schuiven vooral experts aan die heel graag willen weten hoe ze journalisten beter kunnen benaderen, zodat de kans op publiciteit groter wordt.’
En je hebt ook gewoon lijsten met vrouwelijke experts per specialisatie?
‘We hebben bij VIDM bijna 4500 experts vanuit verschillende vakgebieden en negentig procent is vrouw…dat systeem is volledig gratis. Je kan ook een persaanvraag doen op basis van jouw vraag als journalist. Je doet als journalist via het persvragensysteem een oproep als je een deskundige zoekt die input kan geven voor een artikel, programma of ander journalistiek item.’
Hoofdredacteuren van mijn klanten zeggen steeds vaker: denk ook aan een vrouw of iemand met een allochtone achtergrond. Maar gaat het wel hard genoeg?
‘Ik kan niet de cultuur op de werkvloer veranderen en krijg nog wel eens te horen dat een vrouwelijke talkshowgast, ook door vrouwen op de redactie, wordt ondergewaardeerd. Zo zeggen ze over vrouwelijke experts eerder ‘die hadden we vorige week al’ terwijl dat over een man niet zo snel wordt gezegd. Ook op redactievloer associëren ze zo’n expert minder snel met vrouwen terwijl je media nodig hebt om stereotype denkbeelden los te laten. Zij zouden dus moeten vooroplopen. Ik heb allerlei media in mijn hoofd waar dat een rol speelt, maar die ga ik niet noemen.’
Oh, ik was benieuwd.
‘Dat is lastig. Ik heb media ook nodig om mijn verhaal te vertellen. Ik heb me laatst in Adformatie wel druk gemaakt om De Volkskrant waar een journalist schreef: ‘de vrouwelijke CEO kon aan de slag omdat haar man kookt’.
Dat was raar.
‘En toch bleef die journalist daar achter staan en noemde mij zuur. Dat een typische Johan Derksen-achtige manier van argumenteren.’
Uiteindelijk komt het natuurlijk goed door de aloude wetten van de economie. Je kan er niet meer mee weg komen als journalist om alleen mannen te spreken want anders haken lezers en adverteerders af.
‘Maar het gaat niet vanzelf. Vraag en aanbod bij elkaar brengen werkt, maar je hebt ook te maken met een cultuur en die kan je alleen stap voor stap veranderen. Vrouwen zijn geen slachtoffers, maar we hebben te maken met hele traditionele denkbeelden.’
Dus je moet nog zestien jaar door.
‘Ik ga door zo lang het nodig is.’
Verleg je grenzen!
schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief!