We hebben nogal wat cases rondom grensoverschrijdend gedrag voor onze kiezen gehad de afgelopen weken. Het begon in Nederland recent met de uitzending van BOOS rondom The Voice. Sindsdien kwam Overmars langs en is het geschil tussen de politieke nieuwkomer Volt en Nilüfer Gündoğan groot nieuws. Een van de verschillen tussen de laatste zaak en de eerste twee zaken is dat het oordeel van de publieke opinie veel verdeelder is dan bij de eerste twee zaken. Ook in de communicatieve aanpak van Volt zie ik verdeeldheid onder vakgenoten. Een groot contingent stelt dat Volt heel veel ruimte aan speculatie gegeven heeft en daardoor Gündoğan onnodig beschadigd heeft. Andere mensen stellen dat Volt niet zo gek veel keus had in hun volgorde van handelen. Ik neig zelf ietsje naar de tweede groep, al vind ik vooral dat ik te weinig informatie heb om dat oordeel echt uit te kunnen spreken. Situaties als deze zijn erg lastig. In dit blog probeer ik te ontrafelen wat je zoal tegenkomt in een zaak als dit.
Achter de Gordijnen #4: Grensoverschrijdend gedrag en de publieke opinie
Blog
Opinie
Jos Govaart
04-03-2022
Wat doe je na de eerste meldingen?
Wat echter ook belangrijk is, is dat je de persoon die als dader gezien wordt, niet meteen veroordeelt. Je roept die persoon bij je en geeft uiteraard de kans om zijn of haar verhaal te laten doen. En je legt uit dat je onderzoek gaat doen en dat je de medewerking verwacht van de vermeende dader. Wat opzienbarend was in het geval van Gündoğan is dat zij klachten had over het ingeschakelde onderzoeksbureau. Dat bureau zou niet onafhankelijk zijn. Sowieso een lastig iets. Je schakelt als organisatie een bureau in en vanuit die hoedanigheid ben je als opdrachtgever sowieso niet onafhankelijk. Als je het echt netjes doet, ben je als organisatie niet de opdrachtgever maar is een externe vertrouwenspersoon dat.
Organisaties met publieke functie zijn extra kwetsbaar
Mijn advies voor alle zijlijnadviseurs: wacht even af tot dit alles zich voltrokken heeft. En ga eens bij je eigen organisatie en positie te rade. Stel het gebeurt bij jou. Wat zou je dan doen? En wat als er ineens publiciteit bij komt kijken? Houd je dan dezelfde principes hoog of worden die onder druk toch weer anders? Ik ben er niet zo zeker van.
Je hoopt dat het nooit gebeurt. Het telefoontje van de externe vertrouwenspersoon, of de collega die vraagt of je even vijf minuten heeft en een moeilijke kwestie wil bespreken. Niemand moet echter de illusie hebben dat er onder jouw dak niets kán gebeuren. Op het moment dat je een of meerdere meldingen krijgt van ongepast gedrag, dan dien je degene die bij je komt allereerst serieus te nemen door goed te luisteren en een veilige omgeving te bieden. Hoe je het ook wendt of keert, de kans dat die veilige omgeving kan bestaan als de vermeende dader er rondloopt, lijkt uiterst klein. De ‘beklaagde’ op non-actief zetten, schorsen of een adempauze geven is in het kader van veiligheid van degene die de moed heeft bij je op kantoor te komen, toch heel vaak iets wat je zult doen. Ook juridisch is dat vaak een goed idee omdat een rechter in een latere fase zal erkennen dat je meteen gehandeld hebt.
Organisaties met publieke functie zijn extra kwetsbaar
Het fijnste zou zijn als je met de persoon die je schorst, overeenkomt dat je beide geen uitlatingen naar de buitenwereld doet maar dat je het onderzoek zijn werk laat doen. In de huidige mediamaatschappij is die opvatting alleen nauwelijks houdbaar. Een politica die er ineens weken tussen uitknijpt, dat roept speculatie op. Volt bracht naar buiten dat ze Gündoğan geschorst hadden en gaven verder weinig toelichting. Het voordeel van die methode is enerzijds dat je een veilige omgeving schept voor zij die de klachten hebben ingediend. Het nadeel is dat je ook weet dat de speculatie op gang komt en dat je in dit geval ook Gündoğan de gelegenheid geeft om zelf de stem in het publieke debat te bepalen. Een ander specifiek nadeel van de uitwerking van de Volt-methode is met name dat ze wel de term grensoverschrijdend gedrag in hun verklaring hebben opgenomen. Als je dan toch weinig zegt, zeg dan écht weinig en voorkom ook het gebruik van dit soort grote termen.
En het nadeel van de speculatie is uiteraard ook dat een en ander al kan leiden tot trial by media. Maar wat als je wél naar buiten brengt wat er aan de hand is? Dan veroordeel je iemand voordat het onderzoek afgerond is.
Hoe deze casus werkelijk zit, zal de komende weken wel blijken. Ik vraag me af wat Volt in dit geval beter had kunnen doen. Ik kan best volgen dat zij wat cryptisch en summier waren in hun eerste commentaar. Ik kan me voorstellen dat je het dilemma waar je voor staat beter benoemt en uitlegt. Dat je de voor- en nadelen zoals ik ze in dit blog beschrijf ook actief communiceert. Ik vraag me tegelijkertijd wel af of dat in de huidige tijdgeest echt iets doet. Veel mensen die op kanalen als Twitter actief zijn, waren een paar weken geleden nog corona-expert, weten nu alles van geopolitieke verhoudingen en weten vanaf de zijlijn nu ook het beste hoe je integriteitsissues aanpakt. Ga er maar aanstaan als je een club als Volt bent die enerzijds nog alles moet leren als nieuwkomer, maar waarvan je ook weet dat ze bij een gedeelte van de samenleving onder een vergrootglas liggen. Een partij opgericht door verwend bankierszoontje dat ineens allerlei Piketty-achtige gedachtes erop nahoudt, ja die willen velen wel zien vallen.
En nu zitten we te kijken naar een vrij ordinair juridisch gevecht over iets wat maar zeer beperkt juridisch ís. Dus wie er ook gelijk krijgt van de rechter. Beschadigd zijn zowel Volt als Gündoğan, en de vraag is of dat überhaupt te voorkomen was geweest. We moeten soms ook gewoon accepteren dat vervelende situaties sowieso vervelende gevolgen hebben.
Verleg je grenzen!
schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief!